ՊԳԿ-ն աջակցում է Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված ընտանիքներին
Հայաստանում ՄԱԿ-ի Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպությունը (ՊԳԿ) այսօր հրավիրել է փորձագիտական մակարդակի տեխնիկական կլոր սեղան՝ լուսաբանելու վաղ շրջանի հաջողությունները և ուրվագծելու Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված ընտանիքներին աջակցող հողատարածքների հասանելիության և համախմբման նախաձեռնությունների ապագան: Երևանում անցկացված միջոցառումը միավորել է Հայաստանի էկոնոմիկայի և տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության, զարգացման գործընկերների, այդ թվում՝ Ֆրանսիայի, Ճապոնիայի և ԵՄ-ի, ինչպես նաև նախագծի շահառուների և ՄԱԿ-ի գործակալությունների ներկայացուցիչներին:
Կլոր սեղանն ընդգծեց ՊԳԿ-ի երկկողմանի մոտեցումը, որը միտում ունի վերականգնել տեղահանված ընտանիքների գյուղատնտեսական գործունեության հնարավորությունը և միաժամանակ հիմք դնել երկարաժամկետ գյուղական զարգացման համար՝ հողային բարեփոխումների միջոցով: Մասնակիցները քննարկեցին այս մոդելի ընդլայնման ուղիները՝ հիմնվելով Հայաստանի և այլ տարածաշրջանների փորձի վրա:
Հիմնական քննարկումները լրացնելով՝ լուսանկարչական ցուցահանդեսի ժամանակ ցուցադրվեցին նաև շահառուների լուսանկարները և նրանց պատմությունները, իսկ Այգեձորում գտնվող «Էկո Գարդեն» ընկերությունը, որը ֆինանսավորվում է ՊԳԿ ԵՄ «Լոռու և Տավուշի մարզերի տեղական զարգացման գործիչների հզորացում» ծրագրի շրջանակներում, ներկայացրեց իր աշխատանքը՝ կարևորելով գյուղական ձեռնարկությունների դերը փախստականների և ընդունող համայնքների համար աշխատատեղեր ստեղծելու գործում։
2023 թվականի սեպտեմբերին Լեռնային Ղարաբաղից ավելի քան 100,000 էթնիկ հայերի տեղահանումից ի վեր ՊԳԿ-ն ձեռնարկել է անհապաղ գործողություններ՝ գյուղատնտեսական վերաինտեգրմանն աջակցելու համար։ Շատ տեղահանված ընտանիքներ արդեն իսկ ունեն գյուղատնտեսական գիտելիքներ և փորձառություն, սակայն չունեն հողօգտագործման և սեփականության իրավունքի հասանելիություն։ Այս խնդիրը լուծելու նպատակով ՊԳԿ-ն մեկնարկել է «Հողատարածքների հասանելիության աջակցություն՝ վարձակալության հեշտացման և համախմբման միջոցով» տեխնիկական համագործակցության ծրագիրը։
Ծրագիրն իրականացվում է Տավուշի և Լոռու մարզերում, որոնք աչքի են ընկնում հողերի լայնածավալ լքվածությամբ։ Այն միավորում է հողատերերին, տեղական ինքնակառավարման մարմիններին և տեղահանված ընտանիքներին՝ նպատակ ունենալով նոր կյանք տալ չօգտագործվող հողատարածքներին:
Ծրագիրը խթանում է հողերի կամավոր համախմբումը՝ ավելի համակարգված, արդյունավետ և տնտեսապես կենսունակ գյուղատնտեսական կառույցներ ստեղծելու համար։ Արդյունավետությունից զատ, նախաձեռնությունը միտված է վերականգնել բնականոն կյանքը և ամրապնդել գյուղական համայնքները։
Վարձակալության կամ գնման պայմանագրերով հողատարածքներ ձեռք բերած փախստական ընտանիքներն արդեն զբաղվում են խաղողի, մրգերի, հացահատիկի և այլ մշակաբույսերի մշակմամբ՝ նպաստելով տեղական սննդային համակարգերին և վերականգնելով լքված գյուղատնտեսական հողատարածքները։
«Լեռնային Ղարաբաղից ժամանելուց հետո ես չգիտեի, թե ինչպես սկսել ամեն ինչ նորից», - ասաց Անդրանիկ Հարությունյանը, ով այժմ խաղողագործությամբ է զբաղվում Տավուշում։ «ՊԳԿ-ի աջակցության շնորհիվ այս տարվա բերքը օգնեց ինձ մեքենա գնել՝ իմ ձեռնարկատիրությունն ընդլայնելու համար։ Սա փոքր, բայց կարևոր քայլ է մեր կյանքը վերակառուցելու ուղղությամբ»։
ՊԳԿ-ի աջակցությունը հիմնված է նրա՝ որպես Հայաստանում տեխնիկական գործընկեր կազմակերպության երկարամյա փորձի վրա հողային բարեփոխումների ոլորտում։ Արևմտյան Բալկանների տարածաշրջանային փորձից և փորձնական նախագծերից ելնելով՝ ՊԳԿ-ն խթանում է բազմաֆունկցիոնալ հողերի համախմբումը՝ մոտեցում, որը նաև ընդգծվել է 2022 թվականի Գեոդեզիստների միջազգային ֆեդերացիայի կոնգրեսում (FIG)՝ որպես գյուղական կայուն զարգացման միջոց՝ հիմնված հողօգտագործման իրավունքի բարելավման, ենթակառուցվածքների զարգացման, բնապահպանական կայունության և սոցիալական ընդգրկման վրա:
Թեև Հայաստանի գյուղատնտեսական լանդշաֆտը դեռևս զարգացման փուլում է, սակայն համագործակցային, ապացույցների վրա հիմնված ջանքերի շնորհիվ երկիրը հողերի մասնատվածությունը վերածում է ներառական աճի և վերականգնման հնարավորության։