Արմինֆո․ Հայաստանը վանել է իր թանկությամբ. տնտեսագետն ահազանգում է ծառայությունների արտահանման կրճատման մասին

Երկուսուկես տարվա վերականգնումից և կտրուկ աճից հետո Հայաստանում արդեն 2023 թվականի չորրորդ եռամսյակից արձանագրվել է գրեթե բոլոր ծառայությունների արտահանման և ներմուծման ծավալների կրճատում։ Դա հղի է կորուստներով՝ երկրի վճարային հաշվեկշռի և բյուջեով ամրագրված ՀՆԱ-ի 7 տոկոս աճի ապահովման տեսանկյունից։ Արմինֆոյի փոխանցմամբ, այդպիսի կարծիքի է հանգել Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի դոցենտ, տնտեսագետ Աղասի Թավադյանը՝ վերլուծելով ՀՀ վճարային հաշվեկշռի եռամսյակային տվյալները։

Մասնավորապես, ըստ իրենց վերլուծական ռեսուրսի վրա բերված աղյուսակի, ծառայությունների արտահանման հիմնական հատվածները ցույց են տվել հետևյալ դինամիկան. ճանապարհորդությունները 2021 թվականին աճել են 172.9%-ով ՝ 2020 թվականի 81.2% անկումից հետո, իսկ 2022 թվականին աճը կազմել է 211% ։ Ինչպես ընդգծում է տնտեսագետը, 2022 թվականին այս ոլորտի ավելի քան եռակի աճը, հիմնականում, պայմանավորված էր հետհամավարակային վերականգնման արագացմամբ և մեծ թվով ռուսաստանցի ռելոկանտների և զբոսաշրջիկների առկայությամբ։

Այսպես, 2021 թվականին ծառայությունների արտահանումը կազմել է 1,7 մլրդ դոլար. զբոսաշրջային ծառայություններին բաժին է ընկնում ՝ 45,2%, ՏՏ - ին ՝ 22,0%, տրանսպորտային ծառայություններին ՝ 17,5%, շինարարական ծառայություններն ապահովել են  5,0%։ 2022 թվականին ծառայությունների արտահանումն աճել է մինչև մոտ 4,2 մլրդ դոլար. զբոսաշրջային ծառայությունները՝ 58,4%, ՏՏ՝ 17,0%, տրանսպորտային ծառայությունները ՝ 13,4%, շինարարական ծառայությունները ՝ 2,5%։ Մինչդեռ, ապրանքների և ծառայությունների ամբողջ արտահանումը 2022 թվականին կազմել է մոտ 10 մլրդ դոլար, ինչը նշանակում է, որ արժույթի մոտ 45 տոկոսը երկիր մուտք է գործել հենց ծառայությունների արտահանման գծով, ընդգծում է Թավադյանը։

Այնուամենայնիվ, ինչպես նշում է փորձագետը, արդեն 2023 թվականին զբոսաշրջային ծառայությունների արտահանումը սկսել է արգելակվել՝ արձանագրելով 23.4 տոկոս աճ։ Թեև զբոսաշրջային ծառայությունների արտահանումը տարեկան կտրվածքով աճել է 23,3% - ով, 2023 թվականի չորրորդ եռամսյակի հարաբերակցությունը երրորդ եռամսյակի նկտմամբ ցույց է տալիս, որ զբոսաշրջությունը կամ զբոսաշրջային ծառայությունները կրճատվել են գրեթե կրկնակի ՝ 42,6% - ով։ Մասնավորապես, 2021 թվականին զբոսաշրջիկները երկիր են բերել 780 մլն դոլար, 2022 թվականին՝ 2.5, իսկ 2023 թվականին ՝ 3 մլրդ դոլար։ "Ճիշտ այդքան է զբոսաշրջիկի վրա նստել Հայաստանում զբոսաշրջային ծառայությունները, եւ ճիշտ այդքան են նրանք թողել երկրի գանձարանում, եւ զբոսաշրջային ծառայությունների արտահանման ծավալների կրճատումը լուրջ խնդիրներ է սպառնում", - նշում է նա:

Ինչ վերաբերում է ՏՏ ծառայություններին, որոնք հանդիսանում են ծառայությունների արտահանման լոկոմոտիվներից մեկը, 2020 թվից մինչև 2023 թվի երրորդ եռամսյակ այս գծով արձանագրվել է, համապատասխանաբար, 25.5%, 16.4%, 86% և 51% աճ։ Նախորդ տարվա 4-րդ եռամսյակում ցուցանիշը 3-րդ եռամսյակի համեմատ նվազել է 8.7% - ով, դրամական արտահայտությամբ 2023 թվականի ցուցանիշը կազմել է 1 մլրդ դոլար։ <ՏՏ ոլորտի շատ ներկայացուցիչների, հիմնականում ռելոկանտներին, Հայաստանը վանել է իր թանկությամբ։ Նրանց նոր "ռելոկացիայի" համար ոչ պակաս դեր է խաղացել նաեւ հայկական դրամի ամրապնդումը ամերիկյան արժույթի նկատմամբ, քանի որ աշխատավարձը նրանք, հիմնականում, ստանում են հենց ԱՄՆ դոլարով", - ընդգծում է Աղասի Թավադյանը։

Ավելին՝   finport.am